جواد فومنی حائرى
(متولد 1330 ه.ق ـ متوفى 1284 ه.ق)
مرحوم آيت اللّه حاج شيخ جواد فومنى حائرى فرزند مرحوم آيت اللّه شيخ جعفر فرزند مرحوم ملا احمد فرزند مرحوم ملا اسماعيل فومنى، از علماء غيرتمند و ظلم ستيز رى و تهران بودند . پدر بزرگوار آيت اللّه 
حاج شيخ جواد فومنى، مرحوم آيت اللّه حاج شيخ جعفر فومنى حائرى. صاحب مقامات و كرامات، از مجتهدين و مدرسين برجسته كربلا به شمار مى رفت . مادر گرامیش سیده بانو دختر عبدالکریم مرحوم بود .
پدرش مرحوم حاج شيخ جعفر عمر خود را در تربيت طلاب علوم آل محمد سپرى نمود و شاگردان بسيارى را ترتيب نمود كه از جمله دانش آموختگان محضر درس ايشان، حضرت آيت اللّه بهجت ـ دامت بركاته ـ مى باشند، ايشان درباره مرحوم حاج شيخ جعفر فومنى حائرى در بيانى گويد:
مرحوم حاج شيخ جعفر (رحمة اللّه عليه) از جمله معدود افرادى بودند كه گاهى بعضى حقايق نهانى و اسرار باطنى از ايشان ظهور پيدا مى كرد و معلوم بود چيزهايى مى دانند كه در آن عهد بسيارى از مدعيان از آن بى خبر بودند. به خاطر دارم آخرين بار كه ايشان را ملاقات كردم در كمال صحت و سلامت و بدون هيچ عارضه اى، خبر فوت خودشان را به من دادند و يك هفته بعد، از اين دنيا رخت بربستند. بالاتر از هر چيز ديگر كه بايد به عنوان يك اصل مهم در زندگى آن عالم ربانى از آن ياد كرد، خصوصيات اخلاقى ايشان است، در اين زمينه بدون اينكه رياضاتى را متحمل شده باشد در مرتبه اى قرار داشت كه ما با سالها رياضت نمى توانستيم برسيم. در توصيف اخلاقيات ايشان مى توان گفت پس از يك عمر زندگانى با آن آوازه، در تمام كربلا دو نفر مخالف نداشت .
مرحوم حاج شيخ جعفر در رواق مقدس حضرت سيدالشهداء عليه السّلام به اقامه نماز جماعت مى پرداختند و مردم از جماعت ايشان بهره مند گرديدند و بالاخره در (1357ق) پس از 54 سال زندگى سعادتمندانه روحش به ملكوت اعلى پيوست. گويند:مرحوم حاج شيخ جعفر فومنى حائرى در آخرين لحظات حيات دفعتا اشاره فرمودند كه:مرا بلند كنيد، بى درنگ زير بازويش را گرفته و او را نشانيدند، نگاهى به پيش روى خود انداخت، ديگر نفسى باقى نمانده بود كه سر خود را به حال تعظيم فرود آورد و جان به جان آفرين تسليم نمود.
خبر رحلت ايشان از مناره هاى حرم سيدالشهداء عليه السّلام در سطح شهر كربلا منتشر شد و طى مراسم با شكوهى با حضور علماء و مؤمنين شهر كربلا پيكر پاكش تشييع و در رواق مقدس امام حسين عليه السّلام پشت سر به خاك سپرده شد.
ولادت آيت اللّه فومنى
مرحوم حاج شيخ جواد فومنى حائرى پس از ازدواج پدر بزرگوارش با سيده بانو، در روز چهارشنبه 22 خرداد سال 1291ه.ش برابر با 27 جمادى الثانى 1330ه.ق در كربلاى معلى محله باب النجف در يك خانواده روحانى پا به عرصه گيتى نهاد.
مراحل تحصيل
1ـ مكتب خانه: مرحوم فومنى كودكى بيش نبود كه پدر بزرگوارش او را به نزد مرحوم حاج شيخ على اكبر نائينى فرستاد و ايشان در محضر مرحوم نائينى، آداب نماز، تلاوت قرآن، سواد خواندن و نوشتن، آشنايى با لغات و هنر خط و كتابت را آموخت.
2 ـ مقدمات و سطح: ايشان ده سال داشتند كه ملبس به لباس روحانيت شدند. صرف و نحو و ادبيات عرب را از محضر پدر بزرگوارش تلمذ نمود و تا مراحل مختلف علمى در حلقات دروس معظم له شركت مى جست.
سطح را نزد اساتيد كربلا از جمله مرحوم حاج شيخ جعفر رشتى در مدرسه بادكوبه به پايان رسانيد.
3 ـ دروس خارج فقه و اصول: ايشان با عزيمت به نجف اشرف در دروس آيات عظام و اساتيد بزرگوار مرحوم آيت اللّه حاج آقا ضياء الدين عراقى و مرحوم آيت اللّه سيد ابوالحسن اصفهانى شركت جستند و توانستند با كوشش و زحمت فراوان در راه كسب علوم آل محمّد صلّى الله عليه و آله و سلّم در سن 25 سالگى به درجه اجتهاد نايل آيند و از علماء بزرگى همچون آيت اللّه عراقى اجازه اجتهاد دريافت كنند.
هجرت به تهران
مرحوم آيت اللّه حاج شيخ جواد فومنى پس از فوت پدر بزرگوارش در سال 1357ه.ق برابر با 1317ش در 27 سالگى براى نشر احكام اسلام عازم تهران شدند. ايشان پس از ورود به تهران، در منزل يكى از بستگانشان اقامت گزيدند و ضمن اقامه نماز جماعت و سخنرانى و منبر، به نشر احكام و هدايت مردم پرداختند. ورود ايشان همزمان بود با شروع جنگ جهانى دوم و اواخر حكومت ديكتاتورى رضاشاه. بيانات و رفتار و كردار ايشان به سرعت مورد توجه مؤمنين محل قرار گرفت و به دليل نامناسبت بودن منزل مسكونى، اقدامات اوليه براى بنا و ساخت مسجدى براى ايشان صورت گرفت.
فعاليتهاى دينى و فرهنگى
مرحوم آيت اللّه حاج شيخ جواد فومنى بعد از مهاجرت به تهران و مشاهده نابسامانيهاى فرهنگى و دينى در ميان اقشار مختلف مردم و نگرانى از آينده كشور، مردم را نسبت به مسائل اجتماعى و فرهنگى و سياسى حساس جامعه آگاه می ساخت و به افشاء برنامه هاى رژيم مى پرداخت و در همين راستا به تأسيس و بناى بنيادهاى اجتماعى فرهنگى اسلامى همّت گمارد و به طور عملى به مبارزه با برنامه هاى ضد دينى رژيم پهلوى پرداخت و توانست مساجد و مراكز بسيارى را تأسيس كند كه برخى از آنها عبارت اند از:
1 ـ تشكيل اتحاديه دينى .
2 ـ بناى مسجد نو .
3 ـ دبستان نو (دخترانه) .
4 ـ تأسيس اولين كودكستان تربيت بدنى .
5 ـ تأسيس شركت تعاونى «روزى دهشاهى»
6 ـ تأسيس دبستان نو ويژه پسران .
7 ـ احداث مسجد نو شماره 2 .
مبارزات سياسى
مرحوم آيت اللّه فومنى در پى انجام رسالت دينى و اسلامى خود، مخالفتها و اعتراضاتى به برخى سياستهاى رژيم به عمل مى آوردند و سخنان ايشان در ابعاد مختلف سياسى، نظامى، فرهنگى، اقتصادى، داخلى و خارجى. مبين جامع نگرى و روشن بينى ايشان نسبت به مسائل و مشكلات كشور بود. افشاگريها و روشنگريهاى آيت اللّه فومنى در مسجد نو ساواك را مجبور كرد تا جهت اطلاع از سخنان ايشان عوامل نفوذى را به مسجد بفرستد.
مرحوم فومنى نيز هرچه زمان مى گذشت و مظاهر فساد و فحشا و بى دينى در جامعه گسترش پيدا مى كرد، لحن و سخنانش صريح تر و بى پرده تر مى شد و به مرور اين انتقادات و اعتراضات، رنگ و بُوى سياسى به خود مى گرفت. ساواك نيز حساس تر و شديدتر با مرحوم فومنى برخورد مى كرد، به طورى كه از اواسط دهه 30 تا زمان فوت ايشان در سال 43، جمعا حدود چهار بار، توسط ساواك دستگير شدند. آن طور كه از استاد ساواك و اظهارات نزديكان و اطرافيان مرحوم فومنى نمايان است در پس هر دستگيرى، موجى از مخالفت و اعتراض از سوى اقشار مختلف مردم و روحانيون بوجود مى آمد و انتقال اين اعتراضات و ناخشنوديهاى مردمى به علماء و بزرگان، موجبات حركت و تلاش آنان جهت آزادى آن مرحوم مى گرديد. در تمام دفعاتى كه ايشان دستگير مى شدند به واسطه نفوذ و اعتراض علماء بزرگى چون آيت اللّه بروجردى، آيت اللّه بهبهانى، آيت اللّه محمدتقى آملى و... رژيم مجبور به آزادى ايشان مى گرديد.
اولين دستگيرى در تاريخ 16 / 10 / 1338
دومين دستگيرى در تاريخ 2 / 5 / 1339
سومين دستگيرى در تاريخ 22 / 2 / 42
چهارمين دستگيرى در تاريخ 10 / 11 / 42
تقارن بيمارى و فوت ايشان با ايام ليلة القدر و شب بيست و سوم ماه مبارك رمضان بسيار ميمون و مبارك و توفيقی بود براى آن مرحوم كه همچون مولايش على عليه السّلام در مقابل دشمنان دين و كج انديشان ثابت قدم و استوار به راه خود ادامه دهد.
جنازه مرحوم فومنى در روز بيست و سوم ماه مبارك رمضان از تهران به حرم مطهر حضرت عبدالعظيم علیه السّلام توسط چندين هزار جمعيت روزه دار بر دوش حمل گرديد. مردم مسلمان جنازه آن مرحوم را با پاى پياده 12 كيلومتر بر دوش حمل كردند و در تشييع جنازه بر عليه رژيم شعار می دادند. طبق وصيت جنازه ايشان در شب بيست و چهارم ماه مبارك رمضان به حضرت عبدالعظيم علیه السّلام حمل و در مقبره اى كه در سمت شرقى صحن مطهر قراردارد به خاك سپرده شد.
